ΥΠΕΡΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

                   

Το 1798  ο  Τόμας Ρόμπερτ  Μάλθους  έγραψε το ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ, μια μελέτη- θεωρία για τη σχέση ανάμεσα στην αύξηση του πληθυσμού και το ρυθμό αύξησης των αγαθών διατροφής. Η διαπίστωσή του ήταν ότι ο πληθυσμός αυξάνεται κατά γεωμετρική πρόοδο, ενώ τα μέσα διατροφής αριθμητικά. Έτσι από ανθρώπους που έγινε αποδεκτή η θεωρία του, δημιουργήθηκε η Μαλθουσιανή Ένωση, ένα κίνημα για τον έλεγχο των γεννήσεων. 

Αυτή η θεωρία έχει έλθει πάλι στο προσκήνιο δειλά-δειλά ή και πιο φανερά και σχετίζεται με το θέμα των μεταναστών κυρίως από χώρες με τεράστιο πληθυσμό, όπου η παραγωγή σε πρώτο επίπεδο αδυνατεί να καλύψει τις βιοποριστικές ανάγκες του. Επιγραμματικά η τεράστια αύξηση του πληθυσμού της γης- το 1900 ήταν 1.5 δις και σε 100 χρόνια έφθασε τα 7.7 δις κατοίκους-,οι εξαθλιωμένες συνθήκες ζωής στις χώρες αυτές, οι τοπικοί πόλεμοι, η εγκατάλειψη της υπαίθρου, οι επιθετικές θρησκείες, η σύγχρονη τεχνολογία που τους αποκαλύπτει έναν άλλο κόσμο που ζει με τρόπο που ούτε στο όνειρό τους δεν έχουν δει, και άλλες επιμέρους αιτίες δημιουργούν δυνάμεις που ωθούν  μεγάλα πλήθη από τις χώρες εξαθλίωσης προς τις ανεπτυγμένες χώρες και μάλιστα προς την Ευρώπη, τη γη της Επαγγελίας γι’ αυτούς.  Αυτές οι χώρες με τη σειρά τους  γεννούν  τάσεις  ελκυστικές για τα φτωχά πλήθη  με αποτέλεσμα να παρατηρούνται πολυπληθή  ρεύματα από την Αφρική και την Νοτιοανατολική Ασία προς την Ευρώπη αλλά και από την Κεντρική και Νότια Αμερική προς τις ΗΠΑ.

Οι μετακινήσεις αυτές σε μια πρώτη ανάγνωση ωφελούν  όσο είναι ελεγχόμενες, και τα δύο μέρη δηλ. και τις χώρες προέλευσης και τις χώρες εγκατάστασης. Οι πρώτες αποδεσμεύουν πληθυσμό άνεργο, εξαθλιωμένο και απαλλάσσονται από  παροχές, επιδόματα κ.λπ.- άρα εξοικονόμηση πόρων- και παράλληλα δέχονται εμβάσματα από τους μετανάστες, ενώ οι χώρες εγκατάστασης  βρίσκουν, ως ένα σημείο, φτηνό κατά κανόνα εργατικό  δυναμικό για την παραγωγή. Αν συμβεί ένταξη των πληθυσμών αυτών στις  χώρες εγκατάστασης, τότε διαφοροποιείται η σχέση τους με τη χώρα προέλευσής τους και η προσφορά τους ελαχιστοποιείται.

 Όμως, όπως καταθέτει ο Στάθης Καλύβας, καθηγητής στο  YALE, όσο ανοίγουν τα σύνορα, τόσο αυξάνονται οι ροές και στο τέλος οι ίδιοι οι μετανάστες με την τεράστια αύξησή τους υπονομεύουν το όνειρό τους για καλύτερη ζωή. Από την άλλη πλευρά όταν μεγάλος αριθμός περιορίζεται σε κλειστές δομές χωρίς δυνατότητα ένταξης ή μετάβασης σε άλλη χώρα, τότε πιθανόν να μεταβληθεί σε μίσος το όποιο καλό συναίσθημα. Η εξέγερση πλέον  είναι κοντά.[Καθημερινή 12/3/2016]

 Μπροστά στο γεγονός αυτό η Ευρώπη δεν ακολουθεί ενιαία πολιτική. Άλλοι υποστηρίζουν την πολιτική των ανοικτών συνόρων, άλλοι των κλειστών, άλλοι συνδυασμό πολιτικών όπως ελεγχόμενη ροή και δημιουργία στεγανών δομών εγκλεισμού μεταναστών, όλες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

 Επιπλέον χώρες της Ε.Ε που δεν ακολουθούν τις κεντρικές της αποφάσεις αρνούμενες την ίδια την ουσία της, δηλ. την εμπέδωση της ανοιχτής κοινωνίας, στρέφονται προς την ιδέα του εθνικού κράτους,  ενώ ταυτόχρονα επιθυμούν τα ευεργετήματα της Ε.Ε. Πρόκειται για μια εντελώς αντιφατική κατάσταση. Και σ΄ αυτό το θέμα βλέπουμε μια Ευρώπη πολύ διαφορετική απ’ αυτή που ήθελαν οι εμπνευστές της.

 Έτσι οι οπαδοί του Μαλθουσιανισμού θέτουν το ανατριχιαστικό  ερώτημα: γιατί να έρχονται στον κόσμο υπάρξεις καταδικασμένες από τη γέννησή τους; Πρέπει  να μην προστατεύονται οι φτωχοί, να περιορίζεται η σεξουαλική δραστηριότητα κ.ά. [Ερώτηματα  φρικώδη  για όσους έχουν άλλες προσλαμβάνουσες και αρχές στη ζωή τους] προκειμένου να μειωθεί δραστικά ο πληθυσμός της γης και να ισορροπήσει σε ελεγχόμενο επίπεδο. Το θέμα κρίνεται από το πόση αξία δίνουμε στην ανθρώπινη ύπαρξη, αν θεωρείται μετρήσιμο και αναλώσιμο είδος.

Το ζήτημα του υπερπληθυσμού της γης και της επάρκειας της παραγωγής είναι ένα τεράστιο ζήτημα που απασχολεί τον επιστημονικό και πολιτικό κόσμο και αφορά τη διατροφή, την ενέργεια και άλλες παραμέτρους. Με επίταση τέθηκε στην αρχή της δεκαετίας του ’70. Μάλιστα στις Ινδίες η Ίντιρα Γκάντι, πρωθυπουργός της χώρας, εφάρμοσε ακόμη και τη στείρωση για να μειώσει τον πληθυσμό της χώρας της, μέθοδο απαράδεκτη για τον σκεπτόμενο άνθρωπο.  Το καίριο ζήτημα που απασχολεί τις δυτικές κοινωνίες  είναι δεδομένο: να μην υπάρχει πλήθος ανθρώπων που πλεονάζουν, αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης και αναγκάζονται να μεταναστεύουν και τους οποίους αδυνατούν να δεχτούν.

  Διάφορες θεωρίες- λύσεις προτείνονται. Κύρια κατεύθυνση πρέπει να  είναι, κατά τη γνώμη μου, οι πληθυσμοί αυτοί να παραμένουν στις χώρες τους και να μην υφίστανται τα δεινά της περιπλάνησης. Έχει τεθεί από χρόνια το ερώτημα: λιγότερο πληθυσμό με ζωή επιπέδου ή πλήθη με αγώνα για την επιβίωση.

Αν βασιστούμε σε επιστημονικά δεδομένα όπως: στις πλούσιες χώρες οι γεννήσεις μειώνονται  στα πλουσιότερα στρώματα ενώ , όσο μια χώρα μένει σε κατάσταση φτώχειας, τόσο ο πληθυσμός της αυξάνεται,- σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής που άλλαξε το επίπεδο ζωής, ανέβηκε ο προσδόκιμος χρόνος ζωής, αλλά η μείωση των γεννήσεων εξουδετέρωσε αυτόν τον παράγοντα-  μια λύση θα μπορούσε να βρίσκεται σε κίνητρα μείωσης των γεννήσεων στις υπανάπτυκτες χώρες ώστε να επέλθει μακροπρόθεσμα μια ισορροπία πληθυσμού και παραγωγής. Σε μεγάλες χώρες της Ν.Α.Ασίας έχουν εφαρμοστεί προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού με αντικείμενο τη μείωση των γεννήσεων με την προσδοκία οι επόμενες γενιές να μην  είναι πολυπληθείς πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούν να ζουν με κάποια άνεση.

Αυτό όμως που  μπορεί να αναστρέψει την κατάσταση, είναι:  η διεθνής κοινότητα να αποφασίσει ότι στις ίδιες αυτές χώρες είναι αναγκαίο  να γίνουν γενναίες επενδύσεις, να δοθούν ευκαιρίες εργασίας αποτρεπτικές για μετανάστευση σε χώρες  όπου σήμερα οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, είναι άθλιες . Όπου έγινε αυτό στη Νοτιοανατολική Ασία, περιορίστηκε η μετανάστευση.  Έτσι, αφού είναι αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ότι στις ανεπτυγμένες κοινωνίες η γεννητικότητα είναι χαμηλή, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου ίσως συντελέσει στη μείωση της γεννητικότητας. Η απασχόληση στον ίδιο τους τον τόπο, κάτω από ανθρώπινες και αξιοπρεπείς συνθήκες, πιθανόν να ανακόψει τα μεταναστευτικά ρεύματα. Η χρήση εξάλλου  της  τεχνολογίας με τέτοιο τρόπο  ώστε να μην επιβαρύνεται το περιβάλλον, η ορθή εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών εκεί όπου υπάρχουν, είναι δυνατόν   να δημιουργήσουν  συνθήκες αποτρεπτικές έτσι  ώστε οι άνθρωποι να μένουν στις πατρίδες τους . Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε τεχνολογικό ή φαρμακευτικό μέσο για τον έλεγχο των γεννήσεων. Φυσικά υπάρχει και ο αντίλογος περί του μύθου του υπερπληθυσμού. Κάποια στιγμή στους Διεθνείς Οργανισμούς πρέπει να αρχίσει ένας  σοβαρός διάλογος. 

                                                                                                       Αίγιο – Απρίλης 2020

                                                                                                       Δημήτρης Τζεβελέκας

                                                                                            

                            

Υ.Γ Ως επιστέγασμα του προηγούμενου άρθρου μου για την εσωστρέφεια κρατών και την απουσία διεθνούς αλληλεγγύης ήλθαν οι αποφάσεις του Καζακστάν και της Ρωσίας για απαγόρευση εξαγωγής σιτηρών καθώς και η κατακράτηση από άλλους υγειονομικού υλικού που προοριζόταν για άλλες χώρες. Έτσι εμφανίζεται η Κίνα, με ένα αμφιλεγόμενο καθεστώς, να προωθεί προγράμματα αλληλεγγύης βαδίζοντας σιγά-σιγά προς την πρωτοκαθεδρία.