Δευτέρα 30 Μαρτίου 2020

ΚΡΙΤΙΚΗ στη συλλογή διηγημάτων ΜΑΚΙΝΑ του Ανδρ. Νικολακόπουλου



Διάβασα με μεγάλη προσοχή περισσότερες από μια φορές τη συλλογή  διηγημάτων με  τον παραπάνω τίτλο των εκδόσεων ΗΔΥΦΩΝΟ  και μάλιστα μετά από υπόδειξη ενός κοινού φίλου. Δε γνωρίζω τον συγγραφέα, μάλλον είναι οι πρώτες του δημοσιεύσεις.
Πρέπει να πω πως από το πρώτο κιόλας διήγημα είπα πως εδώ κάτι γίνεται. Η ίδια εντύπωση παρέμεινε μέχρι το τέλος με αποκορυφώσεις στο ΙΣΚΑΝΤΑΡ και σε άλλα.
Αφήνω στην άκρη την άρτια χρήση της γλώσσας καθώς και  τη βαθιά γνώση μιας ντοπιολαλιάς. Επίσης το χώρο που φαίνεται ότι τον γνωρίζει άριστα. Θα σταθώ  σε ένα πλήθος άλλων στοιχείων  που κυριαρχούν. Βασικό μοτίβο των διηγημάτων είναι η ζωή και ο θάνατος με διανθισμένο το μεταξύ τους διάστημα με το δράμα του ανθρώπου.
 Από τη μια οι πραγματικότητες: Το τοπίο, οι εργασίες, η ζωή των ανθρώπων δεμένη απόλυτα με τη μοίρα τους. Μέσα σ αυτά όμως ενυπάρχουν η φυγή, ο ξενιτεμός, η αναγκαστική μετανάστευση, το ταξίδι για το όνειρο, η έκσταση, το μεταφυσικό στοιχείο και το κυνήγι του είτε ως μια ανάγκη και επιβολή είτε ως βούληση για κάτι άλλο.
Παράλληλα κινείται το συναίσθημα. Η θλίψη, η απελπισία, η αγανάκτηση, η επανάσταση των αισθήσεων, ο θυμός, η πικρή ανάμνηση, το αίσθημα του κενού, η απογοήτευση και η οργή από την προδοσία. Όλα αυτά δημιουργούν ένα δυστοπικό περιβάλλον, έναν χώρο που πνίγει τους ήρωες και τους οδηγεί σε ανάλογες πράξεις.
Εδώ βρίσκουμε τον Οδυσσέα ταξιδευτή και περιπλανώμενο αλλά και τον Μεγαλέξανδρο και τους δυο στο κοινό τους στοιχεία, του κατακτητή, του ενός με την πονηριά και του άλλου με τη δύναμη που καταλύει Γόρδιους  Δεσμούς όπως κάνουν και οι ήρωες αρκετών διηγημάτων που παλεύουν με τους δικούς τους. Σαν μια ονειροπόληση μέσα από τα μάτια του άλλου ξετυλίγεται το δράμα του Ελληνισμού, τα χαμένα χρόνια, του ανθρώπου που ίδεν  άστεα και νόον έγνω  πολλών ανθρώπων .Ονόματα χωρών, πόλεων και τόπων εμφανίζονται παντού.[δεν πρόκειται για ίχνη εθνικισμού]
Δοκιμάζονται οι σχέσεις των ανθρώπων. Ο έρωτας ως μοχλός κίνησης με αποκορύφωμα την προδοσία, την απιστία, την αχαριστία και τη βέβαιη Νέμεση είναι παρών. Ανοιχτοί λογαριασμοί με το χθες τακτοποιούνται με βίαιο τρόπο [γερμανική κατοχή], πληγές που χάσκουν βιάζονται να κλείσουν με την πρώτη αφορμή. Ακόμα και όνειρα που υλοποιούνται έχουν μέσα τους την απώλεια.[Ο πόθος για μπαρκάρισμα, η ανάδειξη στο στρατό].
Σε όλα τα διηγήματα υπάρχει έντονο το στοιχείο της τραγικότητας από την άποψη των προθέσεων των ηρώων και του τελικού αποτελέσματος. Το τέλος επέρχεται βίαια. Είκοσι επτά τρόπους θανάτου μέτρησα, από τον απλό φυσικό θάνατο μέχρι τον πιο σκληρό  που εκτελείται με φυσικότητα που μας παγώνει. Κορυφαία η ιστορία της εκδίκησης με τη φωτιά στη γεμάτη κόσμο εκκλησία. Τρόμος, απορία , εσωτερικές συγκρούσεις, δίψα για εκδίκηση, με το παρελθόν να παραμονεύει. Οι ήρωες εμφανίζονται ως ετεροκαθοριζόμενοι από πράξεις άλλων, θύματα δηλ. της ιστορίας, αλλά από ένα σημείο και πέρα ενεργούν ως υποκείμενά της.
Συμπερασματικά τα κείμενα αυτά ,κατά τη γνώμη μου, δεν προσφέρονται για μια νοσταλγική περιπλάνηση σε μακρινές εποχές΄. Τα θεωρώ δύσκολα και πρέπει κάποιος να μπει πίσω από το προφανές για να φτάσει στον πυρήνα του κόσμου του συγγραφέα. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα. Όμως στο τέλος κάθε διηγήματος αναρωτιόμουν: Μα τι γράφει βάζοντας ταυτόχρονα ερωτηματικό και θαυμαστικό.
Αγαπητέ φίλε ,περιμένουμε τη συνέχεια
Υ.Γ. Μερικά διηγήματα εύκολα μετατρέπονται σε θεατρικά μονόπρακτα κι ακόμα σε σενάρια για μικρού μήκους ταινίες.                                                Αίγιο 2020-Δημήτρης Τζεβελέκας

Κριτική στη ποιητική συλλογή Ο ΠΟΙΗΤΗΣ- τα σονέτα- του Γ. Παπασταθόπουλου



Μελέτησα με αρκετή προσοχή τα ποιήματα του φίλου συμπολίτη Γ. Παπασταθόπουλου των εκδόσεων ΗΔΥΦΩΝΟ . Βρίσκω λοιπόν την ευκαιρία να διατυπώσω μερικές σκέψεις πάνω σ αυτά. Η πρώτη διαπίστωση που κάνω είναι πως δεν πρόκειται για ποιήματα μιας γραμμής, μιας κατεύθυνσης ως προς το περιεχόμενο, αλλά ότι θίγονται πολλά θέματα, όπως θα πούμε πιο κάτω. Τα διακρίνω σε τρεις βασικές κατηγορίες
1.Εκείνα που αφορούν στο συναισθηματικό κόσμο του προσώπου- ποιητή
2.Όσα άπτονται του φυσικού περιβάλλοντος και
3.Αυτά που ασκούν άμεσα ή έμμεσα μια κοινωνική κριτική.
Η ποίηση του Παπασταθόπουλου είναι γεμάτη από συναισθήματα που αγγίζουν τα άκρα. Από τη σκληρότητα φτάνει εύκολα στη μεγαλοψυχία. Η περιπλάνηση του νου, η αυτοκριτική μιας γενιάς, ο πόνος για τα δεινά του κόσμου, τον οδηγούν  σε απαισιόδοξες σκέψεις, στη διαπίστωση μιας παρωδίας ζωής.
Ανήκει σε μια γενιά που πολλά έπραξε και  γι’ αυτό στέκεται κριτικά απέναντί της. Πονά για τα δεινά του κόσμου. Στην  ιστορική πορεία, στη ζωή, επισημαίνει την ανοησία του ανθρώπου που συμβαδίζει με τη ματαιοδοξία του και φτάνει στον αυτοσαρκασμό και στην αυτολύπηση. Ταυτόχρονα κάνει αλύπητη κριτική και σφυροκοπά τον σημερινό άνθρωπο.
 Όλα αυτά τον οδηγούν σε δρόμους απαισιόδοξους, οι τύψεις φέρνουν την απελπισία. Κάπου όμως μέσα τους ανιχνεύει κάποιος τον ζωοδότη έρωτα, το εγώ του, τον έρωτα πορθητή όπως λέει ο ποιητής. Οι μνήμες παραμονεύουν κι έρχονται συχνά. Οι φωτογραφίες οδηγούν στη νοσταλγία, στην προσμονή. Ο μνησιπήμων πόνος του Γ. Σεφέρη.
Αλλά και θέληση και όνειρο. Λύτρωση η φύση, η αγάπη γι’ αυτή. Για τούτο και ο ύμνος της.  Πλήθος εικόνων στην ποίησή του-καράβια και θάλασσες, νησιά, σταθμοί με αναχωρήσεις, προσμονή και ελπίδα. Κοντά σε αυτά και το Αίγιο, η μάνα γη, με τους ξωμάχους στον αγώνα της ζωής.
Κι ένα παράπονο για τον άδικο κόσμο, μια κοινωνική κριτική στις διαφοροποιήσεις, σε κάθε μορφής ρατσισμό που γιγαντώνεται στην εποχή μας.
Κοντά σ όλα αυτά θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στη στιχουργική δεινότητα,  στη γλωσσική επάρκεια και στην ευχέρεια της σύνθεσης σονέτων. Σε πολλά σημεία η ποίησή του συγκινεί. Αυτό εξάλλου χαρακτηρίζει την πραγματική ποίηση. Περιμένουμε την επόμενη συλλογή.
                                                                                     Γενάρης 2020

Παρασκευή 27 Μαρτίου 2020

ΜΕΤΑ ΚΟΡΩΝΟ-ΙΟ [Μ.Κ]


Έχει αρχίσει ήδη ο δημόσιος διάλογος και διατυπώνονται πολλές σκέψεις για τις αλλαγές που είναι πιθανόν – κατ’ άλλους σίγουρα- ότι θα έλθουν στη ζωή μας μετά τη λήξη της φοβερής αυτής περιπέτειας. Πρόκειται για ένα γεγονός που προκαλεί μια ριζοσπαστικοποίηση σε πολλά επίπεδα με την έννοια ότι αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά πολλά θέματα, βλέπουμε να γίνονται πράξη μέχρι τώρα θεωρίες, νέες πρακτικές μπαίνουν σε λειτουργία.
Σε όλα τα επίπεδα προκύπτουν θέματα. Aπό το ατομικό- προσωπικό δηλ. τη θέση του ατόμου ως ιδιώτη-πολίτη μέχρι τις κοινωνικές σχέσεις, την ψυχολογία των μαζών, τον διεθνισμό και τις ανοικτές κοινωνίες, τον τύπο αποδοτικών καθεστώτων, τον εθνικισμό, την οικονομία και την αλλαγή ακόμα και των εργασιακών σχέσεων. Ήδη βιώνουμε αλλαγές.
Βασικά ερωτήματα έχουν πλέον τεθεί: η διαφύλαξη της ιδιωτικότητας, των προσωπικών δεδομένων, των ατομικών ελευθεριών ή η θυσία αυτών σ ένα καθολικό αρνητικό φαινόμενο όπως αυτό που ζούμε; Κι αν δεχτούμε ότι αυτό είναι αναγκαίο για μια στιγμή, για μια περίοδο, τι γίνεται όταν η χρησιμοποίησή τους επεκταθεί και σε άλλα θέματα όπως θα πούμε παρακάτω;
Οι επιστήμες της Γενετικής, της Βιολογίας  επιδιώκουν κι έχουν πετύχει σε μεγάλο βαθμό την παράταση του Μ.Ο ζωής του ανθρώπου. Και έρχεται το παράδοξο στην περιπέτεια αυτή οι γιατροί, όπως από παντού ομολογείται, να καλούνται να κάνουν επιλογή θανάτου για ηλικιωμένους για να επιζήσουν οι νεότεροι. Δηλ. αυξάνουμε το ηλικιακό όριο ζωής για να έχουμε έτοιμους για θυσία ανθρώπους; Mε άλλα λόγια κατασκευάζουμε μελλοντικά θύματα! Αυτό  δεν γίνεται κατανοητό.
Ένα άλλο κρίσιμο ερώτημα τίθεται με αφορμή την αποτελεσματικότητα στη συμμόρφωση του πλήθους του κινεζικού προτύπου. Είναι πρόθυμη η Δυτική δημοκρατία να χρησιμοποιήσει μεθόδους σαν αυτές που είδαμε[άνθρωποι να συλλαμβάνονται με απόχες] προβάλλοντας το κοινό καλό ή επιμένουμε με τα ήπια μέσα της Δημοκρατίας λ.χ. το λόγο και την πειθώ να πείσουμε το πλήθος για μια ιδιαίτερη προσωρινή συμπεριφορά; Θα αποδεχτούμε αυτό που ονομάζουμε Μεταδημοκρατία και ήδη εφαρμόζεται στην Ευρώπη δηλ. μια δημοκρατία με κεντρικό έλεγχο;
Μια άλλη παράμετρος έκανε δειλά την εμφάνισή της. Νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό τεχνητής νοημοσύνης[ρομπότ] έκανε την εμφάνισή του λειτουργώντας ακατάπαυστα, ακούραστα και με απόλυτη ακρίβεια-αν και το θέμα ήταν γνωστό βέβαια- προσδιορίζουν με βάση τα δεδομένα του ασθενούς την ασθένειά του δίνοντάς του την ανάλογη θεραπεία. Τι γίνεται όμως όταν χωρίς συναίσθημα με βάση την εικόνα του ασθενούς αυτός απλά διαγράφεται;
Μακρόθεν εκπαίδευση με τη δύναμη της τεχνολογίας. Αν το μοντέλο αυτό λειτουργήσει-προσωπικά πιστεύω πως είναι δυνατόν-είναι έτοιμη η κοινωνία μας να το αποδεχτεί αφού είναι σίγουρο ότι θ΄ αλλάξει δραματικά τον τρόπο ζωής της; Η μορφή, η λειτουργία της μπαίνει πια σε άλλη βάση. Τότε και το Σχολείο από κοινωνία του προσώπου, μεταβάλλεται σχεδόν ολοκληρωτικά σε κοινωνία της εικόνας.
Πλήθος θέσεων εργασίας αχρηστεύονται, αυξάνονται δραματικά τα ‘’κοινωνικά απορρίμματα’’[Μπάουμαν] και πληθύνεται η τάξη των ‘’αχρήστων’’ [Χαράρι] Επειδή πιστεύω ότι αυτά θα συμβούν, ό τι και να κάνουν οι πολέμιοί τους, και ότι οι Λουδιστές δεν θα ξαναφανούν, το ερώτημα τίθεται επιτακτικά: προετοιμάζεται η ελληνική κοινωνία  που μας ενδιαφέρει, προς αυτή την κατεύθυνση;
Στο πολιτικό επίπεδο μέσα στην ανθρωπιστική κρίση η Ευρώπη  φάνηκε να μην έχει όχι μόνο πρόταση μα ούτε και διάθεση αλληλεγγύης. Δεν αρκεί η οικονομία. Είδαμε και σ΄ αυτό το θέμα χώρες να κατακρατούν υγειονομικό υλικό που είχε άλλο προορισμό. Παρατηρείται ή και επιβεβαιώνεται μια στροφή στον εθνικισμό, όπως είχε διαφανεί και στο μεταναστευτικό ζήτημα. Εντελώς απροετοίμαστη για μια αλληλεγγύη των κατοίκων  της.
Από την άλλη μεριά παρατηρείται και σ΄ αυτήν την περίπτωση η εσωστρέφεια των Η.Π.Α. Καιρό τώρα φαίνεται να αποσύρει  από διάφορα μέτωπα την παρουσία της, από την Ν.Α Ασία ,τη Μέση Ανατολή, πιθανόν και από την Τουρκία στο μέλλον. Το ΝΑΤΟ από τον καιρό που εξέλιπε το αντίπαλο δέος[Σύμφωνο της Βαρσοβίας] φαίνεται να ακροβατεί και να ψάχνει ρόλο. Παλαιότερα οι Η.Π.Α. έστελναν βοήθεια κάθε είδους στον υπόλοιπο κόσμο. Τώρα πια ένας νέος κόσμος αρχίζει να κυριαρχεί. Η Κίνα έχει φθάσει και προχωρεί καλπάζοντας, βοηθάει παντού, τεχνολογικά βαδίζει όλο και πιο ψηλά, παράγει και εφοδιάζει και τον  Δυτικό κόσμο με τα πάντα, ακόμα και με επιστημονικό δυναμικό. Κι από κοντά καταφθάνει η άλλη τεχνολογική υπερδύναμη, η Ινδία. Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι: με ποιους όρους αλλάζουν αυτά ή νέα ηγεσία έρχεται πάλι  με όρους κυριαρχίας;
Τα θέματα αυτά ,κατά τη γνώμη μου, υπήρχαν και πριν. Η υγειονομική βόμβα τα έφερε ίσως πιο γρήγορα στο προσκήνιο. Θα προβάλει άραγε μια νέα παγκοσμιοποίηση αλληλεγγύης, ανθρωπιάς, συνεργασίας για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που έρχονται ή θα επαναληφθεί το παρελθόν με νέους όρους;
Η Παγκόσμια Διανόηση έχει το λόγο. Ένα κίνημα για έναν νέο Διαφωτισμό πρέπει να ξεκινήσει. Είναι θέματα που θα κυριαρχήσουν, κατά τη γνώμη μου, πολύ σύντομα και θα αναδείξουν τον καινούριο κόσμο.

                                                                                     Μάρτης    2020
                                                                                   Δημήτρης Τζεβελέκας
                                                                                         

Τετάρτη 25 Μαρτίου 2020

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΝΩΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

 Πολλές φορές ακούγεται σε συζητήσεις, σε ομιλίες ή άλλες εκδηλώσεις η φράση: στο σχολείο δε μάθαμε τίποτα κυρίως σε θέματα Ιστορίας ή και Λογοτεχνίας. Κι όμως η Ιστορία διδάσκεται 12 χρόνια στις βαθμίδες της εκπ/σης και μάλιστα σε βαθμό κατάχρησης όσον αφορά ορισμένα κεφάλαια. Η Ελληνική, η Ευρωπαϊκή αλλά και η ιστορία άλλων χωρών δίνεται στα βασικά της σημεία. [Προϊστορικοί λαοί, Αίγυπτος, Ρωμαίοι, Βυζάντιο, Τούρκοι, βαρβαρικά φύλα, οι ανακαλύψεις νέων χωρών, τα μεγάλα ταξίδια, η Αναγέννηση, ο Διαφωτισμός, οι μεγάλες επαναστάσεις στην Αμερικανική Ήπειρο και τόσα άλλα γεγονότα που μπορώ να αναφέρω].
Το ζήτημα δεν βρίσκεται στην έλλειψη θεματολογίας. Το πρόβλημα προκύπτει από τα νέα ακούσματα ενός ακροατή ή στοιχεία που διαβάζει ένας αναγνώστης στη μετασχολική ζωή. Αν μείνει κάποιος στη σχολική γνώση, είναι φανερό ότι θα νιώσει έκπληξη και ίσως αντιδράσει γι’ αυτά που ακούει στη συνέχεια. Αναθεωρήσεις πραγμάτων που είχε ακούσει στο σχολείο, αλήθειες που κατέρρευσαν ή και αλήθειες που δεν  είπε το σχολείο.
Αυτό όμως είναι φυσιολογικό. Το σχολείο δεν είναι ερευνητικό κέντρο. Σκοπός του είναι η διδασκαλία όχι η έρευνα που αποτελεί αντικείμενο της Ιστορικής επιστήμης. Εξάλλου στην εποχή μας όπου η πρόσβαση στη γνώση είναι πανεύκολη, προτείνεται ως βασική επιλογή και η αυτομόρφωση.
Το σχολείο δίνει τη μεγάλη εικόνα λ.χ. της Επανάστασης του 1821 και δε μπαίνει σε λεπτομέρειες που ίσως αργότερα ανακαλύπτει κάποιος. Πολλοί ξαφνιάζονται από αυτά που ακούν ή διαβάζουν. Η έρευνα έχει προχωρήσει πάρα πολύ, νέα στοιχεία έρχονται στο φως, αρχεία ανοίγουν και πολλές φορές το μέχρι χθες δεδομένο σήμερα αναθεωρείται ή και καταρρίπτεται. Γίνονται επιπλέον σφάλματα στη θέαση και κριτική του παρελθόντος, των πρωταγωνιστών στα γεγονότα αφού μερικοί κάνουν αυτό που ονομάζουμε στην Ιστορία προβολή του παρόντος στο παρελθόν, των σημερινών συνθηκών στο χθες, το οποίο κρίνουν με τα σημερινά μέτρα.
Λειτουργούν επιπλέον με στερεότυπες αντιλήψεις απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις που πολλές φορές ξεκινούν από σταθερές πολιτικές θέσεις χωρίς να αναρωτιούνται αν κάτι έχει αλλάξει, αν υπάρχουν καινούρια στοιχεία που ενισχύουν ή απορρίπτουν την άποψή τους. Έτσι έχουν εύκολες απαντήσεις για όλα, αλλά ταυτόχρονα ξαφνιάζονται και αντιδρούν όταν ακούσουν κάτι που ανατρέπει το στερεότυπό τους π.χ. οι κοτζαμπάσηδες ήταν μια άτιμη φάρα ανθρώπων που δεν ήθελαν την Επανάσταση, οι Φαναριώτες τέρατα κ.λπ., ενώ ο λαός έδωσε τα πάντα[χωρίς το τελευταίο να το αρνούμαι].
Αποσιωπούνται ή παραλείπονται αλήθειες που έπρεπε να τονίζονται ιδιαίτερα γιατί δείχνουν το δρόμο της επιτυχίας διαχρονικά της χώρας. Και εξηγούμαι: ο πόλεμος της ανεξαρτησίας κυρίως κρίθηκε στη θάλασσα, όπως ο πόλεμος εναντίον των Περσών στην Αρχαία Ελλάδα και σαν συνέχεια ο θρίαμβος των Βαλκανικών πολέμων. Ο στόλος ήταν εκείνος που εμπόδισε τους Τούρκους να μεταφέρουν στρατό από τη Μ. Ασία στην Πελ/σο κι έτσι να ριζώσει η Επανάσταση. Μια φορά δεν το κατάφερε και ο Ιμπραήμ απείλησε με την  καταστολή της. Αλλά και η λύση στη θάλασσα δόθηκε, στο Ναυ[β]αρίνο.
 Με απλουστευμένα ερμηνευτικά σχήματα προσπαθούν να καταλάβουν ένα τεράστιο γεγονός, πολυσύνθετο που αφορά ένα έθνος το οποίο τότε συνειδητοποιεί την ύπαρξή του. Ακόμα και σήμερα μετά από τόσα χρόνια το ΄21 διαιρεί: ήταν εθνική ή κοινωνική η Επανάσταση στη βάση αναλογικών συλλογισμών ανάμεσα στο χθες και το σήμερα ξαναφέρνοντας στην επιφάνεια θέματα για τα οποία  η έρευνα έχει καταλήξει.
Φαίνεται παράξενο που σε μια Επανάσταση παρατηρήθηκαν συγκρούσεις για τον έλεγχο της κεντρικής εξουσίας Όπου όμως  έχουμε τέτοια γεγονότα, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει. Μήπως αναφερόμαστε σε καμιά ιδανική πολιτεία με ξεχωριστούς ανθρώπους;  Όλα ,κατά τη γνώμη μου, ήταν λογικό να συμβούν. Σκεφτείτε τις αγριότητες που παρατηρήθηκαν στη Γαλλική Επανάσταση!
Υπάρχει και μια άλλη πλευρά που αξίζει να σημειωθεί: μια ανερμήνευτη αντίφαση παρατηρείται όταν από τη μια διαφαίνεται μια αυτοΪκανοποίηση γιατί μάθαμε κάτι αρνητικό, μειωτικό για τους προγόνους μας και την ίδια στιγμή αντιδρούμε έντονα σε όποιον τους θίξει.
 Ταυτόχρονα στη ζυγαριά βάζουμε το έργο τους στη μεριά μας ζητώντας από τους ξένους να εξοφλούν ένα αιώνιο χρέος προς αυτούς[εμάς]. Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι πως η Ιστορία είναι βάσανος για όποιον θέλει να δει τι συνέβη κάποτε και να σχηματίσει μια κάποια άποψη. Γιατί μην ξεχνάμε πως γνώμη σημαίνει γνώση και μάλιστα από πολλές πηγές.
 Ξαναγυρίζοντας στην αρχή καταλαβαίνει κανείς ότι το σχολείο δε μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο και ότι η υπόθεση είναι προσωπική.  
                                                                                  Μάρτης 2020
                                                                              Δημήτρης Τζεβελέκας
                                                                                      Φιλόλογος

Κυριακή 22 Μαρτίου 2020